12.11.1922 Zhytomyr (Oekraine)
01.07.1951 Warschau
Borowski werd geboren binnen een Poolse gemeenschap te Zhytomyr, Oekraine, toendertijd onderdeel van groot Rusland. In 1926 werd zijn vader, wiens boekhandel door de communisten was overgenomen,, naar een Goelagkamp te Karelina verbannen. Vier jaar later stond zijn moeder een zelfsoortig lot te wachten, toen men haar deporteerde naar een nederzetting aan de oevers van de Yenisey te Siberie.
In 1932 worden Borowski en zijn broer gerepatrieerd naar Polen door inmenging van het Poolse Rode Kruis. Ze vestigen zich samen met hun vader in Warschau, nadat die in verband met een ruil van in Polen gevangen genomen communisten was vrijgelaten. In 1934 voegde moeder zich bij het gezin.
In 1940 rondde Borowski zijn middelbare schoolopleiding af, aan een ondergronds lyceum gedurende de Duitse bezetting van Polen. om vervolgens te beginnen met studies Poolse taal & letterkunde aan de (eveneens ondergronds) universiteit van Warschau.
Werkzaam als nachtwaker in een warenhuis, was hij betrokken bij de productie van verschillende verzetkranten, en publiceerde hij verschillende gedichten in "the monthly Droga". Het was ook in deze periode dat zijn eerste (clandestiene) bundel "Gdziekolwiek Ziemia" van de persen rolde.
Ondertussen was hij verloofd met Maria (?), met wie hij ook samenwoonde. Toen die op een avond niet thuiskwam, ging hij naar haar op zoek, waarbij hij regelrecht in de door de Gestapo opgezette val liep. Hij werd gearresteerd en belande via de beruchte Pawiak gevangenis in Auschwitz.
De hel die hij ontwaarde in Auschwitz, zou een belangrijke voedingsbodem blijken voor zijn latere werk. Nadat hij een longontsteking had opgelopen, werd hij tewerkgesteld in het hospitaal waar Mengele zijn verschrikkelijke experimenten uitvoerde.
Op het einde van 1944 werd hij getransporteerd naar Dachau, dat uiteindelijk op 1 mei 1945 door de geallieerden bevrijd werd.
Na nog bijna een jaar in een opvangkamp nabij Munchen gezeten te hebben, alwaar hij ook nog een gedichtenbundel produceerde, keerde Borowski op 31 mei 1946 terug naar Polen. Alwaar hij onder andere vernam dat zijn verloofde de oorlog ook overleefd had en nu naar Zweden was vertrokken.
Na terugkomst in Polen, schakelde Borowski over op het schrijven van proza, aangezien hij van mening was dat hetgene hij vertellen wilde, moeilijk in poëzie te verwoorden viel.
Zijn werk werd gepubliceerd als een serie van korte verhalen, onder de titel "Pozegnanie z Maria" (Vaarwel Maria - maar in het Engels bijvoorbeeld vertaald als "This way for the Gas, Ladies and Gentlemen) - Verschillende bundels zouden volgen. In het Nederlands is onder andere "Stenen Wereld", aan te raden. Uitgegeven door de Wereldbibliotheek
In eerste instantie zag Borowski onder de communisten een mooie toekomst voor zijn Polen opdoemen, een mooie toekomst waarin er geen ruimte zou zijn voor een herhaling van Auschwitz, maar toen één van zijn vrienden gearresteerd en gemarteld werd door de communisten verloor hij al zijn geloof in de overheid.
Op 1 juli 1951 draaide hij de gaskraan van zijn oven open, om op deze manier een einde aan zijn leven te maken. Twee dagen later overlijdt hij in het ziekenhuis.
01.07.1951 Warschau
Borowski werd geboren binnen een Poolse gemeenschap te Zhytomyr, Oekraine, toendertijd onderdeel van groot Rusland. In 1926 werd zijn vader, wiens boekhandel door de communisten was overgenomen,, naar een Goelagkamp te Karelina verbannen. Vier jaar later stond zijn moeder een zelfsoortig lot te wachten, toen men haar deporteerde naar een nederzetting aan de oevers van de Yenisey te Siberie.
In 1932 worden Borowski en zijn broer gerepatrieerd naar Polen door inmenging van het Poolse Rode Kruis. Ze vestigen zich samen met hun vader in Warschau, nadat die in verband met een ruil van in Polen gevangen genomen communisten was vrijgelaten. In 1934 voegde moeder zich bij het gezin.
In 1940 rondde Borowski zijn middelbare schoolopleiding af, aan een ondergronds lyceum gedurende de Duitse bezetting van Polen. om vervolgens te beginnen met studies Poolse taal & letterkunde aan de (eveneens ondergronds) universiteit van Warschau.
Werkzaam als nachtwaker in een warenhuis, was hij betrokken bij de productie van verschillende verzetkranten, en publiceerde hij verschillende gedichten in "the monthly Droga". Het was ook in deze periode dat zijn eerste (clandestiene) bundel "Gdziekolwiek Ziemia" van de persen rolde.
Ondertussen was hij verloofd met Maria (?), met wie hij ook samenwoonde. Toen die op een avond niet thuiskwam, ging hij naar haar op zoek, waarbij hij regelrecht in de door de Gestapo opgezette val liep. Hij werd gearresteerd en belande via de beruchte Pawiak gevangenis in Auschwitz.
De hel die hij ontwaarde in Auschwitz, zou een belangrijke voedingsbodem blijken voor zijn latere werk. Nadat hij een longontsteking had opgelopen, werd hij tewerkgesteld in het hospitaal waar Mengele zijn verschrikkelijke experimenten uitvoerde.
Op het einde van 1944 werd hij getransporteerd naar Dachau, dat uiteindelijk op 1 mei 1945 door de geallieerden bevrijd werd.
Na nog bijna een jaar in een opvangkamp nabij Munchen gezeten te hebben, alwaar hij ook nog een gedichtenbundel produceerde, keerde Borowski op 31 mei 1946 terug naar Polen. Alwaar hij onder andere vernam dat zijn verloofde de oorlog ook overleefd had en nu naar Zweden was vertrokken.
Na terugkomst in Polen, schakelde Borowski over op het schrijven van proza, aangezien hij van mening was dat hetgene hij vertellen wilde, moeilijk in poëzie te verwoorden viel.
Zijn werk werd gepubliceerd als een serie van korte verhalen, onder de titel "Pozegnanie z Maria" (Vaarwel Maria - maar in het Engels bijvoorbeeld vertaald als "This way for the Gas, Ladies and Gentlemen) - Verschillende bundels zouden volgen. In het Nederlands is onder andere "Stenen Wereld", aan te raden. Uitgegeven door de Wereldbibliotheek
In eerste instantie zag Borowski onder de communisten een mooie toekomst voor zijn Polen opdoemen, een mooie toekomst waarin er geen ruimte zou zijn voor een herhaling van Auschwitz, maar toen één van zijn vrienden gearresteerd en gemarteld werd door de communisten verloor hij al zijn geloof in de overheid.
Op 1 juli 1951 draaide hij de gaskraan van zijn oven open, om op deze manier een einde aan zijn leven te maken. Twee dagen later overlijdt hij in het ziekenhuis.
The interrogation
They beat him all day, and the next. Doing nothing.
They beat him round the clock, all week.
"Talk, talk"they shouted, "We know everything!
We know your alias! And your name!"
They showed his ID. Banged his head on the table.
"Say just one sentence! Just one word!"
They showed him his passport, foreign visas,
Books and secret documents from the lining of his suitcase,
But then when they showed him his English tommy gun
He said "Take away the tablecloth, I'm going to throw up."
That's all he said. He was black and blue.
They took him to Majdanek, locked him behind the wire.
At night he cut the wire, escaped right under the sentries' eyes.
What use is glory if this memory dies?
© Tadeusz Borowski (vertaler onbekend)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten